next up previous
: 演習4 : ブール代数の基礎 : 基本的な命題

演習3

(1)
集合の体は定義1で定義されたのですが,集合の体を定義1とは異なる仕方 で定義できますか?

$\cup $$\cap $ の双対性を使って例えば

「集合の体(field of sets) $A$ とは,次の性質(1)-(3)を満たす集合である: (1) $\cup A \in A$ (2)任意の $X \in A$ について, $\cup A \sim X \in A$ (3) 任意の $X, Y \in A$ について, $X \cap Y \in A$

(2)
空でない集合 $X$ が与えられたとします.この $X$ から集合の体を作れ ますか?
 $A= \{ 0,X \}$ はその例の一つです。
  $\cup A=0 \cup X=X$ なので, $\cup A \in A$ で定義の条件(1)が充たされ   $\cup A \sim X=X \sim X=0 \in A$ $\cup A \sim 0=X \sim 0=X \in A$ により条件(2)が $0 \cup 0=0 \in A,0 \cup X=X \in A,X \cup 0=X \in A,X \cup X=X \in A$ から条件(3)が充たされています.   
(3)-I
1.
$A \cap (B \sim C) = (A \cap B) \sim C;$
$\lbrack 方法1 \rbrack$ 記号論理の規則は既知なものとします。
$x$ を任意にとると:

\begin{eqnarray*}
x \in A \cap (B \sim C)
&\Leftrightarrow& x \in A ~and~ x \...
...not(x \in C) \\
&\Leftrightarrow& x \in (A \cap B) \sim C \\
\end{eqnarray*}



$x$ は任意にとったから

\begin{displaymath}(\forall x)(x \in A \cap (B \sim C) \Leftrightarrow
x \in (A \cap B) \sim C) \end{displaymath}

よって

\begin{displaymath}A \cap (B \sim C) = (A \cap B) \sim C \end{displaymath}


$\lbrack 方法2 \rbrack$ $\cap $$\cup $ と補集合 $c$ の集合演算は既知としてよいなら ただし,補集合は $A,B,C$ を部分集合としてふくむ含適当な 集合上での補集合をとるものとして

\begin{eqnarray*}
A \cap (B \sim C) &=& A \cap (B \cap C_c) \\
&=& (A \cap B) \cap C^c\\
&=& (A \cap B) \sim C \\
\end{eqnarray*}



  以下、取り合えず $\lbrack 方法1 \rbrack$ のようにします.

2.
$(A \cup B) \sim C = (A \sim C) \cup (B \sim C);$
$x$ を任意にとると:

\begin{eqnarray*}
x \in (A \cup B) \sim C
&\Leftrightarrow& x \in (A \cup B) ...
... C) \\
&\Leftrightarrow& x \in (A \sim C) \cup (B \sim C) \\
\end{eqnarray*}



$x$ は任意にとったから

\begin{displaymath}(\forall x) (x \in (A \cup B) \sim C \Leftrightarrow
x \in (A \sim C) \cup (B \sim C)) \end{displaymath}

よって

\begin{displaymath}(A \cup B) \sim C = (A \sim C) \cup (B \sim C) \end{displaymath}

3.
$A \sim (B \cup C)= (A \sim B) \cap (A \sim C);$

$x$ を任意にとると:

\begin{eqnarray*}
\lefteqn{x \in A \sim (B \cup C)} \\
&& \Leftrightarrow x \...
...C) \\
&& \Leftrightarrow x \in (A \sim B) \cap (A \sim C) \\
\end{eqnarray*}



$x$ は任意にとったから

\begin{displaymath}(\forall x)(x \in A \sim (B \cup C) \Leftrightarrow
x \in (A \sim B) \cap (A \sim C)) \end{displaymath}

よって

\begin{displaymath}A \sim (B \cup C) = (A \sim B) \cap (A \sim C) \\ \end{displaymath}

4.
$A \sim (B \cap C)= (A \sim B) \cup (A \sim C);$

$x$ を任意にとると:

\begin{eqnarray*}
\lefteqn{x \in A \sim (B \cap C)} \\
&& \Leftrightarrow x \...
...C) \\
&& \Leftrightarrow x \in (A \sim B) \cup (A \sim C) \\
\end{eqnarray*}



$x$ は任意にとったから

\begin{displaymath}(\forall x)(x \in A \sim (B \cap C)
\Leftrightarrow x \in (A \sim B) \cup (A \sim C)) \end{displaymath}

よって

\begin{displaymath}A \sim (B \cap C) = (A \sim C) \cup (B \sim C) \end{displaymath}

5.
$A \sim (A \sim B) = A \cap B ;$
$x$ を任意にとると:

\begin{eqnarray*}
\lefteqn{x \in A \sim (A \sim B)} \\
&& \Leftrightarrow x \...
... \in A ~and~ x \in B \\
&& \Leftrightarrow x \in A \cap B \\
\end{eqnarray*}



$x$ は任意にとったから

\begin{displaymath}(\forall x)(x \in A \sim (A \sim B)
\Leftrightarrow x \in A \cap B) \end{displaymath}

よって

\begin{displaymath}A \sim (A \sim B) = A \cap B \end{displaymath}


6.
$A \cup (B \sim A) = A \cup B;$
$x$ を任意にとると:

\begin{eqnarray*}
\lefteqn{x \in A \cup (B \sim A)} \\
&& \Leftrightarrow x \...
...x \in A ~or~ x \in B \\
&& \Leftrightarrow x \in A \cup B \\
\end{eqnarray*}



$x$ は任意にとったから

\begin{displaymath}(\forall x)(x \in A \cup (B \sim A)
\Leftrightarrow x \in A \cup B) \end{displaymath}

よって

\begin{displaymath}A \cup (B \sim A) = A \cup B; \end{displaymath}


7.
$A \cap B^c= 0 \Leftrightarrow A \subseteq B; $

[証明] 以下で,補集合は $A,B$ を含むある集合 $X$ について考えるこ とにします.

\begin{eqnarray*}
\lefteqn{A \cap B^c= 0} \\
&& \Leftrightarrow 任意の x \in ...
... A \Rightarrow x \in B ) \\
&& \Leftrightarrow A \subseteq B
\end{eqnarray*}



または以下による.

右辺を仮定すれば $B^c\subseteq A_c$ により

\begin{displaymath}A \cap B^c\subseteq A \cap A_c=0 \end{displaymath}

また $0 \subseteq A \cap B_c$ は常に成り立っているから

\begin{displaymath}A \cap B^c= 0 \end{displaymath}

左辺を仮定すれば
$A^c\supseteq B_c$ より $A^c\subseteq B_c$
すなわち $A \subseteq B$

8.
$(A \sim B)^c= A^c\cup B;$

$x$ を任意にとると:

\begin{eqnarray*}
x \in (A \sim B)^c
&\Leftrightarrow& ~not~ (x \in A \sim B) ...
... \in A^c~or~ x \in B \\
&\Leftrightarrow& x \in A^c\cup B \\
\end{eqnarray*}



$x$ は任意にとったから

\begin{displaymath}(\forall x)(x \in (A \sim B)^c\Leftrightarrow x \in A^c\cup B)\end{displaymath}

よって

\begin{displaymath}(A \sim B)^c= Ac \cup B; \end{displaymath}


9.
$ (A \cap B=0 ~and~ A \cup B=C) \Rightarrow A=C \sim B.$
$(A \cap B=0 ~and~ A \cup B=C)$ を仮定し $x$ を任意にとると:

\begin{eqnarray*}
x \in A &\Rightarrow& x \in A \cup B (A \subseteq A \cup B) \\
&\Rightarrow& x \in C (A \cup B=C) \\
\end{eqnarray*}



また

\begin{displaymath}x \in A \Rightarrow ~not~x \in B (A \cap B=0) \end{displaymath}

よって

\begin{eqnarray*}
x \in A &\Rightarrow& x \in C ~and~ not~ x \in B \\
&\Rightarrow& x \in C \sim B \\
\end{eqnarray*}



逆に,

\begin{eqnarray*}
\lefteqn{x \in C \sim B} \\
&& \Rightarrow x \in C ~and~ no...
...~
(x \in B ~and~ not~ x \in B) \\
&& \Rightarrow x \in A \\
\end{eqnarray*}



$x$ は任意にとったから

\begin{displaymath}(\forall x)(x \in C \sim B \Leftrightarrow x \in A) \end{displaymath}

よって

\begin{displaymath}C \sim B = A \end{displaymath}

これは $(A \cap B=0 ~and~ A \cup B=C)$ を仮定して得られたから

\begin{displaymath}(A \cap B=0 ~and~ A \cup B=C) \Rightarrow A=C \sim B. \end{displaymath}

(3)-II
$A {\bf\Delta} B = (A \sim B) \cup (B \sim A)$ を対称差といいます.論理回路 をやった方は EX-OR(排他的論理和)に対応するものです. (f)で $A {\bf\Delta} B$ がどういうものかよくわかりますね. この ${\bf\Delta}$ の挙動をみて,あれっと思いませんか?

  1. $A {\bf\Delta} B = B {\bf\Delta} A; $   

    \begin{displaymath}A {\bf\Delta} B=(A \sim B) \cup (B \sim A)=(B \sim A)
\cup (A \sim B)=B {\bf\Delta} A #\cup は交換可能 \end{displaymath}

  2. $(A {\bf\Delta} B) {\bf\Delta} C
= A {{\bf\Delta}} (B {\bf\Delta} C); $

    \begin{eqnarray*}
\lefteqn{(A {\bf\Delta} B) {\bf\Delta} C} \\
&& = ((A \sim ...
...\\
&& \mbox{ } \cup {C \sim ((A \sim B) \cup (B \sim A))} \\
\end{eqnarray*}



    以後根気良く計算をすれば

    \begin{displaymath}=(A \cap B \cap C) \cup (A \cap B^c\cap C_c)
\cup (A^c\cap B \cap C_c) \cup (A^c\cap B^c\cap C) \end{displaymath}

    また

    \begin{eqnarray*}
\lefteqn{A {\bf\Delta} (B {\bf\Delta} C)} \\
&& =( A \cap B...
...p C_c)
\cup (A^c\cap B \cap C_c) \cup (A^c\cap B^c\cap C) \\
\end{eqnarray*}



    よって

    \begin{displaymath}(A {\bf\Delta} B) {\bf\Delta} C=A {\bf\Delta} (B {\bf\Delta} C) \end{displaymath}

    [別解] : 下の(f) $A {\bf\Delta} B=(A \cup B) \sim (A \cap B).$ を用いて

    \begin{eqnarray*}
\lefteqn{(A {\bf\Delta} B) {\bf\Delta} C} \\
&& =(A {\bf\De...
...c\cup C)
\sim \{ (A {\bf\Delta} B) \cap C \} \quad (*1) \\  
\end{eqnarray*}



    \begin{eqnarray*}
\lefteqn{\{ (A {\bf\Delta} B) \cap C \} } \\
&& = \{ A \cap...
...\cap C \cap B^c\}
\cup \{ B \cap C \cap A^c\} \qquad (*2) \\
\end{eqnarray*}



    (*1)(*2)から

    \begin{eqnarray*}
\lefteqn{(A {\bf\Delta} B) {\bf\Delta} C} \\
&& = (A \cup B...
...\qquad \cap (A^c\cup B \cup C_0)
\cap (A^c\cup B^c\cup C) \\
\end{eqnarray*}



    同様に

    \begin{eqnarray*}
\lefteqn{(A {\bf\Delta} B) {\bf\Delta} C} \\
&& = ( A \cup ...
...\qquad \cap (A^c\cup B \cup C_c)
\cap (A^c\cup B^c\cup C) \\
\end{eqnarray*}



  3. $ A {\bf\Delta} B = 0 \Leftrightarrow A = B; $
    まず $A=B$ なら

    \begin{displaymath}A {\bf\Delta} B = (A \sim B) \cup (B \sim A) = 0 \cup 0=0 \end{displaymath}

      逆に   $ (A \sim B) \cup (B \sim A)=A {\bf\Delta} B=0 $ なら  

    \begin{displaymath}(A \sim B)=0,(B \sim A)=0 \end{displaymath}

    となるから   $ A \cup B=(A \sim B) \cup B=0 \cup B=B $ より

    \begin{displaymath}A \subseteq A \cup B=B \end{displaymath}

    となり, 同様に   $ A \cup B=(B \sim A) \cup A=0 \cup A=A $ より

    \begin{eqnarray*}
&& B \subseteq A \cup B=A \\
&& A=B \\
\end{eqnarray*}



  4. $ A {\bf\Delta} 0 = A; $

    \begin{displaymath}A {\bf\Delta} 0 =(A \sim 0) \cup (0 \sim A)=A \cup 0=A \end{displaymath}

  5. $ A \cap (B {\bf\Delta} C)=(A \cap B)
{\bf\Delta} (A \cap C); $

    \begin{eqnarray*}
\lefteqn{A \cap (B {\bf\Delta} C)} \\
&& = A \cap \{ (B \si...
... \sim C \} \cup \{ (A \cap C) \sim B \}
\qquad ((3)-I (a)) \\
\end{eqnarray*}



    ここで(3)-I (d)より

    \begin{eqnarray*}
(A \cap B) \sim (A \cap C)
&=& \{ (A \cap B) \sim A \} \cup ...
...up \{ (A \cap B) \sim C \} \\
&=& \{ (A \cap B) \sim C \} \\
\end{eqnarray*}



    \begin{eqnarray*}
(A \cap C) \sim (A \cap B)
&=& \{ (A \cap C) \sim A \} \cup ...
...up \{ (A \cap C) \sim B \} \\
&=& \{ (A \cap C) \sim B \} \\
\end{eqnarray*}



    となるので, 結局

    \begin{eqnarray*}
\lefteqn{A \cap (B {\bf\Delta} C)} \\
&& = \{(A \cap B) \si...
...m (A \cap B) \} \\
&& = (A \cap B) {\bf\Delta} (A \cap C) \\
\end{eqnarray*}



  6. $A {\bf\Delta} B=(A \cup B) \sim (A \cap B).$
        (3-I-(d)) $ \; \; A \sim (B \cap C) = (A \sim B) \cup (A \sim C) $ により

    \begin{eqnarray*}
(A \cup B) \sim (A \cap B)
&=& \{ (A \cup B) \sim A \} \cup ...
...) \cup (A \sim B) \qquad (3-I-(f)) \\
&=& A {\bf\Delta} B \\
\end{eqnarray*}




next up previous
: 演習4 : ブール代数の基礎 : 基本的な命題
Yasunari SHIDAMA